Οι περισσότεροι άνθρωποι που αποφασίζουν να ξεκινήσουν ψυχοθεραπεία αισθάνονται εγκλωβισμένοι στη ζωή τους. Πιθανώς, νιώθουν ότι έχει επέλθει ένα τέλμα σε κάποιο σημαντικό κομμάτι της ζωής τους που επηρεάζει φυσικά με αρνητικό τρόπο τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά τους και κατ’επέκταση τη γενικότερη σχέση τους με τον εαυτό τους και τους άλλους ανθρώπους. Επίσης, ξεκινούν ψυχοθεραπεία άνθρωποι που βρίσκονται σε ένα μεγάλο δίλημμα στη ζωή τους: να φύγω από τη δουλειά μου και να ψάξω κάτι καινούριο; Πρέπει να φύγω από μια σχέση που δεν με ικανοποιεί ή θα κάνω τα πράγματα χειρότερα; Κάπου εκεί και με την απόφαση να επισκεφτούν έναν ειδικό ψυχικής υγείας, έρχεται και μία προσδοκία η οποία όμως δεν πρέπει να εκπληρωθεί. Και αυτή αφορά το γεγονός ότι περιμένουν από τον ψυχοθεραπευτή να πάρει κάποια απόφαση για τη ζωή τους. Να τους πει τι πρέπει να κάνουν και ποιον δρόμο να ακολουθήσουν. Να δώσουν τη λύση στο δίλημμα της ζωής τους!
Η προσδοκία αυτή είναι ελκυστική! Τι καλύτερο από να δίνεις ένα πρόβλημα σε έναν ειδικό και να περιμένεις από αυτόν να δώσει τη «σωστή» απάντηση και λύση! Άλλωστε κάτι τέτοιο δεν κάνουμε και με τον γιατρό μας; Του λέμε πού υπάρχει πρόβλημα (συμπτώματα), αυτός μας παραπέμπει για εξετάσεις και στη συνέχεια μας δίνει μια σειρά από οδηγίες που πρέπει να ακολουθήσουμε. Η δική μας δύναμη σε αυτήν την κατάσταση περιορίζεται στο να ακούσουμε και να ακολουθήσουμε τις συμβουλές του ειδικού.
Αυτό συμβαίνει στην ιατρική επιστήμη. Ωστόσο, στην επιστήμη της ψυχολογίας και της ψυχοθεραπείας τα πράγματα είναι διαφορετικά. Και το πιο βασικό είναι να δούμε ποιος είναι ο στόχος της ψυχοθεραπείας. Ο στόχος όλων των προσεγγίσεων της ψυχοθεραπείας, ακόμα και αν υπάρχουν διαφορετικές τεχνικές και μέθοδοι είναι ο θεραπευόμενος να καταλάβει τον τρόπο σκέψης του, να αναγνωρίσει τα «δυνατά» και τα «αδύνατα» σημεία του, να έρθει σε επαφή με τα τραύματα και τις δυσκολίες του και με τη βοήθεια των ψυχοθεραπευτικών τεχνικών να τα ξεπεράσει και, ο απώτερος και τελικός στόχος είναι να γίνει «κύριος του εαυτού του» ώστε να μπορεί να κρατήσει τα οφέλη της ψυχοθεραπείας ακόμα και όταν αυτή ολοκληρωθεί!
Η «πετυχημένη» ψυχοθεραπεία βρίσκει στο τέλος της τον θεραπευόμενο ανεξάρτητο, με αυτοπεποίθηση, έτοιμο να διαχειριστεί τους φόβους, τα άγχη, τα προβλήματα και τις δυσκολίες που θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν στη ζωή του γιατί πολύ απλά…είναι άνθρωπος!
Αυτό το ιδανικό αποτέλεσμα δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί αν ο ψυχοθεραπευτής μπει στον ρόλο του «σωτήρα» του θεραπευόμενου, που ήρθε «από το πουθενά» για να δώσει τις δικές του λύσεις στα προβλήματά του και να πάρει τις αποφάσεις για τη ζωή ενός άλλου ανθρώπου. Μία τέτοια τακτική λειτουργεί ακριβώς ανάποδα από τον στόχο της ψυχοθεραπείας: κρατά τον θεραπευόμενο σε απόσταση από τις δυσκολίες του, τον κρατά «εξαρτημένο» από έναν άλλο άνθρωπο (στη συγκεκριμένη περίπτωση τον ψυχοθεραπευτή) και δεν τον βοηθά να γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του ώστε να πετύχει την αυτοβελτίωση που είναι φυσικά ένας ακόμα μεγάλος στόχος της ψυχοθεραπείας.
Ο ψυχοθεραπευτής θα συζητήσει σε βάθος όλες τις σκέψεις που κάνει ο θεραπευόμενος πάνω στις δυσκολίες που τον απασχολούν. Θα εξάγει συμπεράσματα, θα εντοπίσει τα βασικά μοτίβα σκέψεων του θεραπευόμενου και θα τα «κοινωνήσει» σε αυτόν όσο προχωρά η ψυχοθεραπεία. Ο θεραπευόμενος θα αρχίσει, με αυτόν τον τρόπο, να γνωρίζει καλύτερα τον εαυτό του και τα μοτίβα σκέψεων και συμπεριφορών του στην καθημερινότητά του. Θεραπευτής και θεραπευόμενος θα συζητήσουν μαζί για όλα τα διλήμματα που υπάρχουν στη ζωή του δεύτερου και θα δουν όλες τις εναλλακτικές λύσεις κάνοντας μια προβολή στο μέλλον για το πώς θα είναι (νιώθει, αισθάνεται, συμπεριφέρεται) σε κάθε σενάριο. Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει, μέσω συγκεκριμένων τεχνικών, τον θεραπευόμενο να αλλάξει τα μοτίβα των σκέψεων που επιθυμεί. Όμως, η τελική απόφαση για το τι κάνει ο θεραπευόμενος στη ζωή του πρέπει να παρθεί μόνο από τον ίδιο. Πρέπει να πάρει την ευθύνη της ζωής του και ο θεραπευτής είναι εκεί για να τον στηρίξει συναισθηματικά σε όποια απόφαση και αν πάρει. Δεν πρέπει όμως να πάρει αυτός αποφάσεις για τον θεραπευόμενό του. Με αυτή τη βασική φιλοσοφία, ο άνθρωπος που ξεκινάει ψυχοθεραπεία θα την ολοκληρώσει νιώθοντας μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, ανεξαρτησία και αίσθημα ελέγχου στη ζωή του!
